24htivi.net
Số ca Covid-19 tại Ấn Độ tăng vọt trong thời kì ngắn do các biến thể lây lan nhanh, chiến dịch tiêm chủng không hiệu quả, sự chủ quan của chính phủ và số đông.
Biểu đồ số ca nhiễm theo ngày tại Ấn Độ kể từ 1/1/2021 tới ngày 23/2/2021. Ảnh: Our World In Data
Sagar Kishore Naharshetivar lái chiếc xe tải quanh miền nam Ấn Độ chở phụ vương mình nằm phía sau với một bình oxy y tế.
phụ vương anh mắc Covid-19 và cần được điều trị nguy cấp. Tuần qua, cả nhì đã tới các bệnh viện tại ba thị trấn khác nhau, băng qua nhiều bang từ Maharashtra tới Telangana. Tất cả bệnh viện đều kín chỗ.
“Chúng tôi không thể tìm được giường cho ông ấy, nhưng cũng không thể đưa ông về nhà trong tình trạng này”, Naharshetivar nói. Anh cho biết cả nhì đã tài xế suốt 24 giờ. Nhìn lại phụ vương mình, anh lo lắng: “Ông ấy sắp chết”.
Ở thủ đô New Delhi cách đó 1.200 km, nhiều bệnh nhân Covid-19 tử vong trên cáng bên ngoài bệnh viện. Tại Gujarat, đầu kia tổ quốc, một người đàn ông khóc nức nở bên tử thi người thân trong bãi đỗ xe.
Trên biểu đồ, trong khoảng thời kì ngắn, kể từ tháng 3 tới tháng 4, đường biểu thị ca nhiễm tại Ấn Độ đột ngột dựng thẳng đứng theo trục tung, thay vì dốc thoải như các nước khác. Tình trạng này diễn ra ngay sau khi số trường hợp dương tính thấp kỷ lục hồi tháng 2. Các cuộc tranh luận về lý do khiến số ca nhiễm ở Ấn Độ tăng quá nhanh nhất loạt nổ ra.
Các chuyên gia chỉ ra ba nguyên nhân chính: sự chủ quan của cả chính phủ và số đông, biến thể nCoV có đột biến kép và chương trình vaccine không hiệu quả.
Đầu tháng 2, Ấn Độ nhường như đã kiểm soát được Covid-19. Số ca nhiễm theo ngày ở mức hơn 10.000 người – được coi là thấp đối với một tổ quốc 1,3 tỷ dân. Chính phủ chủ quan và không sẵn sàng trước cho một kịch quý khách dạng tồi tệ có thể xảy ra.
“Cả công chúng lẫn những nhà hoạch định chính sách đều chung một niềm tin, rằng Ấn Độ sẽ không có làn sóng Covid-19 thứ nhì. Tiếc thay, điều này khiến họ thả lỏng cảnh giác. Rõ ràng là quyết định mở cửa du lịch, tiến hành bầu cử, họp hành tôn giáo và đám cưới đã dẫn tới nhiều cụm siêu truyền nhiễm”, tiến sĩ K. Srinath Reddy, chuyên gia dịch tễ, y tế số đông, cố vấn chính phủ về đại dịch, nhận định.
Khi số ca nhiễm giảm từ tháng 9/2020 tới giữa tháng 2/2021, chính phủ Ấn Độ phớt lờ cảnh báo về đợt bùng phát thứ nhì. Trong khi thực tế, biến thể nCoV được phát hiện từ hồi tháng 1, theo lên tiếng của truyền thông địa phương.
Sau làn sóng Covid-19 trước tiên, các bệnh viện tập trung xử lý các ca bệnh khác từng bị bỏ quên. Nhiều chuyên gia cho rằng Ấn Độ đã lỡ mất thời khắc vàng để củng cố hệ thống y tế của cả nước.
Tháng 3, vài tuần trước đợt bùng phát mới, Bộ trưởng Y tế Harsh Vardhan tuyên bố Ấn Độ đang trong “thời đoạn cuối” của dịch Covid-19. Nước này mở đầu xuất khẩu lượng lớn nguồn vật tư y tế. Ấn Độ phân phối lượng oxy y tế khổng lồ (tăng 738% sản lượng) cho nhiều quốc gia và cung ứng 193 triệu liều vaccine Covid-19.
tới nay, tổ quốc đương đầu với tình trạng thiếu oxy và một chiến dịch tiêm chủng chậm rì rì chạp.
Sau một năm mỏi mệt vì Covid-19, người Ấn Độ hưng phấn thái quá về viễn cảnh miễn nhiễm số đông khi dịch mới tạm lắng. Ngày 1/4, 3,5 triệu tín đồ Hindu giáo tụ tập ngâm mình tại bờ sông Hằng, bang Uttarakhand trong lễ hội Kumbh Mela hàng năm. Sự kiện sớm tạo ra cụm dịch siêu truyền nhiễm. Sau vài tuần, nó đẩy số ca mắc mới theo ngày ở Uttarakhand tăng từ 30-60 (vào tháng 2) lên 2.000-2.500 (vào tháng 4).
Ở Bengal, bang đang bầu chính phủ mới, cuộc bỏ thăm kéo dài từ ngày 27/3 tới ngày 29/4 thu hút đám đông tụ tập, một số nơi xảy ra biểu tình. Ngày 1/4, bang ghi nhận 12.000 trường hợp dương tính mới, con số dự kiến tăng lên 20.000 vào cuối tuần này.
Người dân Ấn Độ ngâm mình trên sông Hằng trong lễ Kumbh Mela ở Haridwar, ngày 14/4. Ảnh: Reuters
Các biến thể xuất hiện hàng loạt cũng khiến số ca nhiễm tại Ấn Độ tăng nhanh chóng. Tháng trước, Bộ Y tế thông tin đã phát hiện tổng cộng 771 biến thể, gồm cả biến thể Anh, Nam Phi, Brazil và B.1.617 có đột biến kép.
B.1.617 được cho là sẽ gây ra đợt bùng phát mới ở Bangladesh và Pakistan. Nhiều quốc gia như Mỹ, Canada và Anh khuyến nghị người dân không đi du lịch tới khu vực này.
Theo Viện Đo lường và tiến công giá Sức khỏe, Đại học Washington, dữ liệu từ các xét nghiệm huyết thanh đại trà cho thấy nhiều người từng nhiễm các biến thể có năng lực làm giảm hiệu quả vaccine.
Theo chuyên gia dịch tễ Rajib Dasgupta, chủ toạ Trung tâm y khoa xã hội & Sức khỏe số đông tại Đại học Jawaharlal Nehru, trong các đại dịch, làn sóng truyền nhiễm thứ nhì thường lớn hơn, nghiêm trọng hơn. Đây là xu hướng phát triển có tính lịch sử. Khi xuất hiện biến thể mới, các nhà khoa học cần điều tra yếu tố dịch tễ, chuyển các nguồn lực quan yếu tới khu vực bị tương tác.
Tuy nhiên, Rakesh Mishra, giám đốc Trung tâm sinh vật học Tế bào và Phân tử, cho rằng hành vi của nhân loại vẫn là nguyên nhân chính khiến dịch bệnh bùng phát mạnh mẽ. Viện nghiên cứu của bà phát hiện biến thể mang đột biến kép chỉ gây ra khoảng 10% số ca nhiễm trên toàn quốc. Tại Maharashtra, nơi biến thể lây lan rộng rãi nhất, nó chỉ chiếm khoảng 30% số trường hợp dương tính.
Chiến dịch tiêm chủng của Ấn Độ cũng kém hiệu quả. Nỗi lo ngại của số đông đối với vaccine tăng lên khi các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin về các ca nhiễm nCoV sau tiêm phòng. Hôm 20/4, chính phủ công bố dữ liệu cho thấy chỉ khoảng 0,03-0,04% người đã tiêm chủng xét nghiệm dương tính nCoV, song điều này không làm dịu nỗi lo ngại của một phòng ban dân cư.
Khi dịch bệnh tạm lắng, Ấn Độ đã chuyển 100 triệu liều vaccine tới các nước phức tạp. Tuần trước, chính phủ cho biết kho dự trữ quốc gia chỉ còn 27 triệu liều, đủ để tiêm thêm khoảng 9 ngày. Với hơn 1,3 tỷ người, Ấn Độ đã tiêm khoảng 132 triệu liều vaccine, tức là dưới 10% dân số đã tiêm một liều, khoảng 2% đã tiêm nhì liều.
Thục Linh (Theo NPR, Guardian, National Geographic)
