Bay thẳng từ A tới B có thể là quãng đường nhanh nhất, nhưng phương án này chỉ đúng trên phiên bản đồ 2D, trong khi Trái đất không phẳng.
Có rất nhiều nguyên nhân lý giải cho việc tàu bay không bay theo đường thẳng từ A tới B, nhưng nhì lý do lớn nhất liên quan tới bề mặt của Trái đất và dòng khí quyển.
Trái đất hình cầu, tự xoay quanh trục của nó, nên phần xích đạo như “phình ra”. vì thế chu vi hành tinh ở quanh xích đạo lớn hơn rất nhiều so với ở các vĩ độ cao hơn hoặc thấp hơn, thu hẹp dần về phía nhì cực. Điều này đồng nghĩa rằng, khoảng cách khi tàu bay vận chuyển về phía nhì cực ngắn hơn so với bay thẳng theo xích đạo. Đó là lý do các chuyến bay từ Mỹ tới châu Á thường sẽ qua Alaska và Siberia thay vì bay theo đường thẳng, vừa rút ngắn thời kì vận chuyển, vừa tiết kiệm nhiên liệu.
Đường bay quanh chu vi nhỏ hơn của Trái đất được gọi là “Lộ trình vòng tròn lớn”. Ảnh: Engineering Discoveries
Đường bay được vạch ra trước giờ xuất hành để chọn ra tuyến ngắn nhất và hiệu quả nhất. tàu bay có thể thay đổi đường bay trong suốt thời kì vận chuyển, tùy theo thời tiết, gió và dòng khí quyển (hay dòng tia).
véc tơ vận tốc tức thời gió trong dòng khí quyển có thể đạt hơn 320km/h, và có thể đưa một tàu bay tới đích nhanh hơn, tốn ít nhiên liệu hơn. trái lại, nếu một chiếc tàu bay ngược dòng khí quyển, phi công sẽ cần bay theo một hướng khác.
Nhiễu động không khí cũng là một yếu tố quyết định quỹ đạo của tàu bay. Nguyên nhân chính gây ra nhiễu động là hơi nóng bốc lên từ mặt đất. Nước tản nhiệt tốt hơn mặt đất, nên không khí trên mặt nước ít nhiễu động hơn so với trên lục địa. Điều này giảng giải vì sao nhiều đường bay được xây dừng vòng qua đại dương, thay vì bay thẳng trên lục địa.
ngày nay, chuyến bay từ Singapore tới TP Newark, bang New Jersey, Mỹ là chuyến bay liên tục dài nhất toàn cầu từng được ghi nhận: hành trình hơn 16.700 km kéo dài 18 tiếng 45 phút.
Quỹ đạo của chuyến bay dài nhất toàn cầu từng được ghi nhận là một đường vòng qua cực, thay vì bay thẳng. Ảnh: Flight Aware
Trung Nghĩa (Tổng hợp)