Đứt dây chằng – chấn thương nguy hiểm nhất khi chơi thể thao

Thông tin được Tiến sĩ, chưng sĩ Tăng Hà Nam Anh, Giám đốc Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM; Thạc sĩ, chưng sĩ Trần Anh Vũ, Phó giám đốc Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM san sớt ở tọa đàm “Phương pháp mới trong điều trị chấn thương thể thao”, vừa diễn ra trên VnExpress.

chưng sĩ Trần Anh Vũ cho biết, số bệnh nhân chấn thương khi chơi thể thao ngày càng nhiều. Cách đây khoảng 10 năm, tình trạng đứt dây chằng chéo nhiều phần do tai nạn liên lạc, nhưng hiện nay đứt dây chằng chéo do tai nạn và chấn thương thể thao ở mức 50/50.

Trong đó, các chấn thương thể thao có thể phân thành ba nhóm. Một là chấn thương phần cứng như gãy xương (gãy tay, gãy chân), chỉ cần điều trị lưu ý có thể mau lành, sau 3 tháng khi xương liền, cầu thủ có thể tập phục hồi tính năng, chơi lại môn thể thao mình thích. Vì vậy, các chưng sĩ tiến công giá đây là những chấn thương phục hồi nhanh. Nhóm thứ nhị là chấn thương ứng dụng như căng cơ, rách cơ… có thể điều trị bằng nhiều cách, năng lực bảo tồn cao.

sau hết là các tổn thương ở dây chằng, đây là loại nguy hiểm nhất trong chấn thương thể thao. Theo thống kê, tổn thương dây chằng chéo chiếm tới 50% các trường hợp tổn thương dây chằng khớp gối. Môn thể thao hay gặp chấn thương nhất là bóng đá (chiếm khoảng 1/3 số ca). Tổn thương dây chằng nếu bỏ qua có thể dẫn tới mất vững khớp, hư sụn khớp, teo cơ nhanh, nặng hơn là khớp hư và không hoạt động được.

Tiến sĩ Tăng Hà Nam Anh lý giải, dây chằng là phòng ban nối nhị đầu xương với nhau, vận động liên tục. Khớp gối có tứ sợi dây chằng: nhị sợi nhị bên để giữ khớp gối không vẹo bên trong hay vẹo ngoài, dây chằng chéo trước giữ khớp gối không trượt ra trước, dây chằng chéo sau giữ mâm chày không trượt ra sau. Dây chằng rất chắc, ở vị trí chịu lực mặc định, ví dụ dây chằng chéo trước rất chắc ở tư thế đẩy mâm chày ra trước nhưng khi xoắn rất dễ bị đứt. Vì vậy, những chấn thương dây chằng dễ xảy ra khi chúng ta đảo hướng đột ngột, như xoay người, chân trụ sút đột ngột – các tình huống trong chơi thể thao.

Ngoài ra, đi cạnh khớp có hệ thống thần kinh, mạch máu nên chấn thương nặng có thể tổn thương mạch máu và thần kinh. Không có dây chằng nào đứng độc lập nhưng mà không có liên kết với những dây chằng khác. Dây chằng này đứt có thể khiến các dây chằng kế cận đứt, sụn khớp tổn thương theo.

Đứt dây chằng còn nguy hiểm vì khiến nhiều người lầm tưởng, không phát hiện kịp dẫn tới tổn thương nặng hơn, kéo dài, khó hồi phục. Vì mỗi dây chằng có một tính năng, nếu tính năng đó không sử dụng trong tư thế tầm thường thì tổn thương sẽ không bộc lộ ra. Như khi đứt dây chằng chéo trước, nếu đi thẳng, thậm chí chạy thẳng cũng không tác động nhưng vẹo sang một tí là sẽ lộ ra.

Phương pháp mới giúp điều trị chấn thương dây chằng

Để điều trị hiệu quả cần chẩn đoán đúng mức độ tổn thương. Vì lúc dây chằng vừa đứt sẽ sưng to, việc thăm khám nan giải do bệnh nhân cũng co chân lại. chưng sĩ cần có nhiều kinh nghiệm để phân loại, giảm đau người bệnh, từ đó kiểm tra đúng mực nguyên nhân gây đau.

Cùng với đó là hệ thống máy móc kỹ thuật cao để tương trợ chẩn đoán đúng mực. Ví dụ như MRI kỹ thuật cao, trong tuần đầu chấn thương, máu thường tụ lại che mất sợi dây chằng, nên với phương pháp thông thường rất khó xác định dây chằng đứt hay không. Lúc này, MRI kỹ thuật cao giúp xác định dây chằng có đứt hay không, đứt phần nào, có cần mổ sớm không, từ đó đưa ra phác đồ thích hợp với từng người.

Tiến sĩ Tăng Hà Nam Anh cho biết, hồ hết trường hợp đứt dây chằng đều cần phải mổ. Tuy nhiên, mỗi dây chằng lại có một tính năng riêng nên chỉ định mổ phụ thuộc vào mức độ tổn thương; tuổi tác; hoạt động, mong muốn của bệnh nhân là tiếp tục chơi môn thể thao nào đó, hoạt động nào đó hay không; và cần được thảo luận giữa chưng sĩ lẫn bệnh nhân.

Phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước là phương pháp hàng đầu của tất cả chưng sĩ về y khoa thể thao. Phương pháp cổ điển nhất là lấy sợi gân để tái tạo dây chằng. Hiện nay, tại Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, các chưng sĩ còn ứng dụng phương pháp all inside, tức cuộn dây chằng lại 4 vòng (so với trước đây là chỉ 2 vòng), giúp tạo dây chằng mới có đường kính lên tới 9 mm hoặc 10 mm, có 2 nút treo 2 đầu nên rất vững và sử dụng nẹp bên trong để bảo vệ dây chằng trong 3-6 tháng cho tới khi tạo ra dây chằng mới.

Phương pháp này giữ lại gốc dây chằng cũ rồi luồn dây chằng mới nằm bên trong, nhờ vậy dây chằng mới vẫn có mạch máu nuôi, thụ cảm thể để tránh tái chấn thương. Để tăng hiệu quả điều trị, chưng sĩ bệnh viện Tâm Anh cũng đã đưa vào nghiên cứu và ứng dụng Robot Artist Pheno để định vị đúng mực vị trí dây chằng, từ đó khoan “đường hầm” để đưa dây chằng mới vào. Trong trường hợp không muốn lấy gân, có thể sử dụng dây chằng nhân tạo.

Dây chằng nhân tạo cũng được hệ thống Bệnh viện đa khoa Tâm Anh nhập khẩu để phục vụ việc thay dây chằng trong trường hợp không thể phẫu thuạt khâu nối bảo tồn. Giờ đây các cầu thủ không phải ra nước ngoài để sử dụng dây chằng nhân tạo, ngay trong nước đã có thể sử dụng vật phẩm cao cấp này.

“Trước đây khi mới chấn thương, bệnh nhân thường sẽ không được mổ ngay do thiếu hụt phương tiện tiến công giá hoặc chưng sĩ chưa tiến công giá đúng mức độ tổn thương của dây chằng. Nhưng hiện nay với việc làm chủ các phương tiện kỹ thuật cao cấp và tiếp cận với những phương pháp điều trị tiền tiến hơn, chưng sĩ đã có thể thực hiện mổ sớm nối lại dây chằng, rút ngắn thời kì phục hồi”, Tiến sĩ Tăng Hà Nam Anh cho biết.

Phương pháp khác là sử dụng huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) cho trường hợp tổn thương dây chằng, khớp, tổn thương sụn khớp xung quanh như nứt, đứt, thủng lỗ một tí. Những vết nứt nhỏ, đường nứt dễ làm cho khớp bị thoái hóa nhanh hơn nên sử dụng huyết tương giàu tiểu cầu để trám lấp. Trám lấp bằng cách tiêm chất dinh dưỡng vào xây dựng những mô xơ sụn và lấp đầy những “ổ gà” trên đường, để cử động trơn lán, vết nứt không lan rộng. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ sử dụng khi các vết nứt nhỏ, nếu vết nứt lớn cần chuyển sụn, ghép sụn – kỹ thuật cao hơn.

Với trường hợp đứt dây chằng, tiêm huyết tương giàu tiểu cầu có tác dụng như tiêm chất dinh dưỡng, vì mô xơ mọc nhanh hay chậm trễ cần vật liệu xung quanh và huyết tương giàu tiểu cầu là vật liệu, nuôi dây chằng mới.

chưng sĩ nhấn mạnh vẫn có những trường hợp mổ dây chằng xong thất bại, vì không tiến công giá được vị trí bám của dây chằng hoặc nguyên nhân cũng có thể tới từ chương trình tập luyện sau đó. Sau khi phẫu thuật xong, bệnh nhân không tập luyện, dây chằng không kích thích để phát triển, cơ teo, gối mất vững, dẫn tới sự thất bại. Chương trình tập luyện cũng cần được cá thể hóa cho từng người (tiến công giá trên thể lực, khối cơ, độ bền sức khỏe khi chơi thể thao, bệnh tật kèm theo). Hoặc nếu chỉ chăm sóc dây chằng nhưng mà quên hệ thống cơ xung quanh, quên mất xương sụn bị dập thì bệnh nhân có thể bị đau, dẫn tới teo cơ và không thể tập phục hồi.

Phòng tránh nguy cơ chấn thương khi chơi thể thao

Các chưng sĩ nhấn mạnh, mọi người cần chơi thể thao đúng cách. Ví dụ, một người ở nước ngoài muốn chơi thể thao thì trước đó, họ sẽ tới thăm khám chưng sĩ. chưng sĩ sẽ xem xét với thể chất, tình trạng bệnh tật của phiên bản thân, chơi môn thể thao nào thích hợp. song song họ sẽ đi học một lớp dạy về cách phản xạ, hoạt động thể lực vừa sức, chơi như thế nào để ít bị chấn thương sau đó, mới mở đầu chơi.

Để tránh chấn thương, khách du lịch cần tránh nhóm các thói quen sai trái gồm: không phát động trước khi tập luyện, lựa chọn y phục thể thao không đúng cách, kỹ thuật chơi không đúng, độ tuổi không thích hợp với bộ môn thể thao, tập luyện không điều độ.

khác lạ, dây chằng có hệ thống thụ cảm thể để tránh nguy hại. Mọi người nên thường xuyên rèn luyện để giúp các thụ cảm thể này được hoạt động liên tục, từ đó tạo phản xạ nhanh hơn, tương trợ giảm nguy cơ chấn thương. Ví dụ như chạy nhanh rồi dừng đột ngột, chạy đảo người, bật nhảy…

Khi vừa gặp chấn thương, người bệnh cũng có thể tự xử lý để hạn chế tổn thương nặng nề hơn. trước tiên là nâng băng ép để một mực vùng bị chấn thương, ngăn ngừa nguy cơ gãy xương. Chườm lạnh để làm nguội phần bị tổn thương, hạn chế sưng đỏ, giúp chưng sĩ dễ thăm khám và chẩn đoán. Sau đó cần ngơi nghỉ, tránh xịt thuốc giảm đau và chạy ra sân chơi tiếp vì có thể khiến chấn thương nặng nề hơn. sau hết là kê cao chi lên để tránh tụ máu gây sưng to, đớn đau; sau đó cần tới thăm khám tại các bệnh viện.

chưng sĩ cho biết 5 ngày trước tiên kể từ khi chấn thương là “thời khắc vàng”, nếu có thể dứt điểm các tình trạng này thì sau đó mọi thứ sẽ đơn giản xử lý hơn, sau khi hồi phục chấn thương không nên chơi thể thao quá sớm nhưng mà cần phục hồi hoàn toàn.

Xem phần tư vấn cụ thể của chưng sĩ nơi đây.

Minh Tú – Ngọc An (Ảnh: Hữu Khoa)